Βελτιωμένα ποσοστά αναπλήρωσης στις κύριες συντάξεις, αύξηση στις επικουρικές, αύξηση στα μεταβατικά όρια ηλικίας είναι κάποιες από τις αλλαγές στο ασφαλιστικό που φέρνει το 2020. Πρόκειται για νέες διατάξεις που περιλαμβάνονται στο νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο που εκτιμάται ότι θα κατατεθεί στο τέλος Ιανουαρίου αλλά και για ενεργοποίηση παλαιών διατάξεων του νόμου Κατρούγκαλου οι οποίες προβλέπουν μεταβατικό διάστημα.

Αύξηση ορίων ηλικίας το 2020

Νέες αλλαγές στα όρια ηλικίας χιλιάδων ασφαλισμένων έρχονται από 1η Ιανουαρίου 2020, στο πλαίσιο της μεγάλης μεταβατικής περιόδου που ξεκίνησε το 2015 και ολοκληρώνεται το 2022. Τα νέα όρια αφορούν κυρίως συνταξιοδοτούμενους με 35ετία και 37ετία, γονείς στο Δημόσιο ή το ΙΚΑ κ.ά.

Η αύξηση κυμαίνεται από 3 μήνες έως 21 μήνες, δηλαδή 1,9 χρόνο. Ωστόσο οι εν λόγω ασφαλισμένοι, παρά την επιβάρυνση της μεταβατικής περιόδου, έχουν την ευκαιρία να βγουν στη σύνταξη ακόμα και στην ηλικία των 55 ετών, 12 χρόνια νωρίτερα από την ηλικία των 67 που είναι το γενικό όριο ηλικίας συνταξιοδότησης. Με το ισχύον καθεστώς, με πλήρη σύνταξη μπορεί να βγουν οι ασφαλισμένοι που συμπληρώνουν τα 62, αρκεί να έχουν διανύσει ασφαλιστικό βίο 40 ετών. Διαφορετικά έχουν δικαίωμα να αποχωρήσουν στα 62 με μειωμένη σύνταξη.

Έτσι όσοι κατοχυρώνουν 35ετία και το όριο των 58 το 2020 θα μπορούν να συνταξιοδοτηθούν στα 61 (επιβάρυνση 6 μηνών). Όσοι κατοχυρώνουν 35 χρόνια και ηλικία 60 ετών θα συνταξιοδοτηθούν το 2020 σε ηλικία 61 ετών και 6 μηνών (επιβάρυνση 3 μήνες). Όσοι κατοχυρώνουν 36 έτη ασφάλισης και το ηλικιακό όριο των 59 θα συνταξιοδοτηθούν το 2020 σε ηλικία 61 ετών και 3 μηνών (επιβάρυνση 4 μήνες). Όσοι κατοχυρώνουν την 37ετία και την ηλικία των 55 θα συνταξιοδοτηθούν το 2020 στα 60 έτη και 3 μήνες (επιβάρυνση 10 μήνες). Στις άλλες περιπτώσεις, ο ασφαλισμένος που έχει συμπληρώσει τα αναγκαία έτη θεμελίωσης για πλήρη η μειωμένη σύνταξη το 2010, 2011 και 2012 θα συνταξιοδοτηθεί το 2020 με επιβάρυνση από έναν έως και 21 μήνες.

Για παράδειγμα, μητέρα ανηλίκου εκπαιδευτικός με 25ετία το 2010 συμπληρώνει τα 50 το 2020. Το νέο όριο ηλικίας είναι για την περίπτωσή της είναι το 63ο και 7 μήνες.

Ασφαλισμένος στο ΙΚΑ γίνεται 58 ετών το 2020. Μπορεί να συνταξιοδοτηθεί αντί για τα 58 στα 61 με πλήρη σύνταξη, δηλαδή το 2023.

Σε γενικές γραμμές ωφελημένοι από τη μεταβατική περίοδο είναι:

• Άνδρες και γυναίκες στο Δημόσιο με 25ετία το 2010 εφόσον συμπληρώνουν αθροιστικά 35ετία ασφάλισης και 58 έτη ηλικίας μέχρι 31/12/2018. Και οι δύο προϋποθέσεις πρέπει να έχουν συμπληρωθεί έως το 2018 ώστε ο υπάλληλος να αποχωρήσει το 2020 σε ηλικία 60 ετών. Η σύνταξη θα είναι πλήρης.
• Γυναίκες και άνδρες σε ΟΑΕΕ - ΕΤΑΑ με 35ετία έως 31/12/2012 και 61 έτη και 6 μήνες ηλικίας. Αποχωρούν με πλήρη σύνταξη.
• Ασφαλισμένοι στο ΙΚΑ με 10.500 ένσημα (πραγματικά ή και πλασματικά) μέχρι 31/12/2011 και ηλικία 61. Αποχωρούν με πλήρη σύνταξη.
• Γυναίκες στο ΙΚΑ με 4.500 ένσημα εκ των οποίων 3.600 στα βαρέα το 2010 και ηλικία 55. Αποχωρούν με πλήρη σύνταξη.
• «Παλαιοί» ασφαλισμένοι στα ταμεία ΔΕΚΟ και Τραπεζών -για πρώτη φορά πριν από το 1983- με 35ετία μέχρι 31/12/2016 και 59 έτη ηλικίας. Αποχωρούν με πλήρη σύνταξη.
• Αν πληροί τις προϋποθέσεις ο ασφαλισμένος μπορεί να βγει με μειωμένη σύνταξη στα 62. Για παράδειγμα, γυναίκες και άνδρες στο ΙΚΑ με τουλάχιστον 4.500 ένσημα, 100 ανά έτος την τελευταία 5ετία που συμπληρώνουν τα 62 το 2020, μπορούν να συνταξιοδοτηθούν με μειωμένη σύνταξη. Η μείωση είναι 30% επί της Εθνικής Σύνταξης και φτάνει τα 115 €.

Αύξηση του κόστους εξαγοράς πλασματικών ετών στο Δημόσιο

Αυξάνεται από 1/1/2020 το κόστος εξαγοράς πλασματικών ετών για τους δημοσίους υπαλλήλους στο πλαίσιο της μεταβατικής περιόδου του νόμου Κατρούγκαλου. Δηλαδή θα απαιτείται η καταβολή του 20% επί των συντάξιμων αποδοχών αντί του 16,67% το 2019. Έτσι, για παράδειγμα, η εξαγορά πλασματικών ετών θα κοστίσει στον υπάλληλο με αποδοχές 1.860 ευρώ 372 ευρώ το μήνα.

Η εξαγορά σίγουρα συμφέρει όσους θέλουν να συνταξιοδοτηθούν νωρίτερα. Ωστόσο θα χάσουν το διπλό όφελος από την αναμενόμενη αύξηση των συντελεστών αναπλήρωσης, η οποία αναμένεται σημαντική μετά 33 χρόνια ασφάλισης.

Νέες εισφορές για τους ελευθέρους επαγγελματίες

Το 2020 οι εισφορές αποσυνδέονται από το δηλωθέν στην εφορία εισόδημα και από τον κατώτατο μισθό και θεσπίζονται 6 ασφαλιστικές κατηγορίες ελεύθερης επιλογής οι οποίες θα κυμαίνονται από 220 έως 576 ευρώ. Μια 7η υποκατώτατη κατηγορία θεσπίζεται στα 126 € για τους νέους επαγγελματίες με δραστηριότητα έως 5 ετών. Ο κάθε ασφαλισμένος θα μπορεί να εντάσσεται το Δεκέμβριο κάθε έτους ελεύθερα σε όποια κατηγορία επιθυμεί να ασφαλιστεί για το επόμενο έτος. Η πρώτη ασφαλιστική κατηγορία θα είναι υποχρεωτική και οι επόμενες προαιρετικές.

Όσο υψηλότερες εισφορές καταβάλει κάποιος τόσο μεγαλύτερη σύνταξη θα λάβει στο τέλος του ασφαλιστικού του βίου.

Αν οι συντελεστές αναπλήρωσης βελτιωθούν για όσους αποχώρησαν ή αποχωρούν με πολλά έτη ασφάλισης -κυρίως πάνω από 35 έτη- τότε θα διαμορφωθεί ισχυρό κίνητρο για τον ελεύθερο επαγγελματία να επιλέξει υψηλότερη κατηγορία εισφορών. Διαφορετικά η χαμηλή ανταποδοτικότητα εισφορών παροχών που ισχύει σήμερα με βάση το νόμο Κατρούγκαλου θα αποθαρρύνει τους επαγγελματίες, οι οποίοι θα παραμείνουν στο κατώτερο επίπεδο.

Με τα σημερινά ποσοστά αναπλήρωσης το νέο καθεστώς εισφορών οδηγεί σε συντάξεις από 435 ευρώ για τη 15ετία αν ο ελεύθερος επαγγελματίας παραμείνει στην κατώτερη κλίμακα των 210 ευρώ έως και 1.454 ευρώ για την 40ετία ασφάλισης, αν επιλέξει την ανώτερη κλίμακα που αντιστοιχεί σε μηνιαία εισφορά 566 ευρώ. Σύμφωνα με τα σενάρια που επεξεργάζεται η επιστημονική ομάδα του υπουργείου Εργασίας, οι συντελεστές της ανταποδοτικής σύνταξης αναμένεται να αυξηθούν στο 50% - 51% για 40 έτη ασφάλισης (έναντι 42,80% σήμερα) και 40% για 35ετία ασφάλισης (έναντι 33,81% σήμερα). Αυτό σημαίνει ότι οι κύριες συντάξεις θα οδηγηθούν σε αυξήσεις έως 16 % στην περιοχή μεταξύ 38 και 42 έτη ασφάλισης, όπου είχαν εντοπιστεί οι μεγαλύτερες αδικίες. Επομένως, η σύνταξη που θα αντιστοιχεί στην ανώτερη εισφορά των 566 ευρώ και σε 40 έτη ασφάλισης από 1.454 ευρώ σήμερα θα ανέλθει σε 1.660 ευρώ.

Σε γενικές γραμμές πάντως, σύμφωνα με τους ειδικούς στην ασφάλιση, συμφέρουσα επιλογή είναι η 4η ασφαλιστική κατηγορία για τον ελεύθερο επαγγελματία που θέλει η σύνταξή του να ξεπεράσει το ψυχολογικό όριο των 1.000 ευρώ. Η 4η ασφαλιστική κατηγορία αντιστοιχεί σε μηνιαία εισφορά 363 ευρώ και «κτίζει» συντάξιμες αποδοχές ύψους 1.500 ευρώ.

Αυτό σημαίνει ότι το ύψος της σύνταξης θα διαμορφωθεί μετά από 40 έτη ασφάλισης στα 1.019 ευρώ με τους σημερινούς συντελεστές αναπλήρωσης ενώ, αν αυξηθούν τα ποσοστά αναπλήρωσης, θα φτάσει τα 1.140 ευρώ.

Σημαντικό ρόλο όμως παίζουν και τα χρόνια ασφάλισης.