Μπορεί για κάποιους να θεωρείται πολυτέλεια. Ίσως άλλοι να μη γνωρίζουν ότι υπάρχει. Και όμως η ασφάλιση της κατοικίας είναι μια πολύ σοβαρή υπόθεση στην οποία, όπως δείχνουν τα στοιχεία, οι Έλληνες δεν έχουν δώσει τη δέουσα σημασία. Μόνο δύο στα δέκα σπίτια είναι ασφαλισμένα στη χώρα μας. Η διαπίστωση αυτή δεν είναι νέα και σαφώς δεν είναι αποτέλεσμα της οικονομικής συγκυρίας. Αντιθέτως, είναι ένα φαινόμενο ετών και αποδίδεται κυρίως στους εξής λόγους:

1. στην έλλειψη ενημέρωσης του καταναλωτή, σχετικά με το κόστος της ασφάλισης και τις παρεχόμενες καλύψεις. Οι περισσότεροι πιστεύουν ότι η ασφάλιση ενός σπιτιού είναι ακριβή, ότι για να είναι σωστά ασφαλισμένος κάποιος, πρέπει να πληρώνει πολλά σε ασφάλιστρα κάθε χρόνο. Αυτό δεν είναι αλήθεια. Υπάρχουν πολλά προγράμματα στην αγορά που προσφέρουν ουσιαστικές καλύψεις με μικρό κόστος. Αυτό που πρέπει να προσέχει κάθε ενδιαφερόμενος είναι να ασφαλίζεται για τους κινδύνους που επιθυμεί και με τα σωστά κεφάλαια, ώστε και πολλά χρήματα να μην πληρώνει και αποζημίωση σωστή να λάβει, αν συμβεί κάποια ζημιά.

2. στην έλλειψη εμπιστοσύνης προς την ασφαλιστική αγορά γενικότερα. Είναι αλήθεια ότι οι ανακλήσεις αδειών λειτουργίας μεγάλων ασφαλιστικών εταιρειών τα προηγούμενα χρόνια δημιούργησαν αρνητικό κλίμα, αλλά η αγορά σήμερα είναι διαφορετική. Οι συνεχείς έλεγχοι της Εποπτικής Αρχής και τα μέτρα που ήδη έχουν ληφθεί, εγγυώνται ένα καλύτερο πλαίσιο λειτουργίας της αγοράς με φερέγγυες εταιρείες που αποζημιώνουν.

3. στη νοοτροπία του Έλληνα ότι «δεν θα συμβεί σε μένα». Η προσέγγιση αυτή είναι απολύτως λανθασμένη και ιδίως σήμερα. Η ασφάλιση ενός σπιτιού αφορά σε ένα μεγάλο αριθμό πιθανών κινδύνων που, δυστυχώς, συνεχώς αυξάνονται. Φωτιές, κλοπές, πλημμύρες, ατυχήματα κάθε μορφής, απειλούν το κτήριο, την οικοσκευή, τους ανθρώπους που ζουν στο σπίτι αυτό. Συνεπώς, δεν είναι ένας συγκεκριμένος κίνδυνος, από τον οποίον θα μπορούσαμε ίσως να προφυλαχθούμε, είναι πολλοί και διαφορετικοί κίνδυνοι, τους οποίους δεν μπορούμε να ελέγξουμε.

Η ασφάλιση της κατοικίας μας είναι μια πράξη ευθύνης απέναντι στον εαυτό μας και στην οικογένειά μας. Πολύ περισσότερο με τις σημερινές συνθήκες, που είναι σχεδόν αδύνατη η αντικατάσταση ενός σπιτιού, αν συμβεί κάποια καταστροφή, και που τα στεγαστικά δάνεια δίνονται με το σταγονόμετρο.

Ποιες κατοικίες ασφαλίζονται
Όταν αναφερόμαστε σε ασφάλιση κατοικίας, περιλαμβάνουμε όλες εκείνες τις οικοδομές που χρησιμοποιούνται ως κατοικίες, όπως είναι οι μονοκατοικίες, οι διπλοκατοικίες, τα διαμερίσματα σε πολυώροφες οικοδομές, οι μεζονέτες, οι εξοχικές κατοικίες κ.λπ., καθώς και οι οικοσκευές και το κάθε μορφής περιεχόμενο των
κατοικιών αυτών.

Συνεπώς, η ασφάλιση κατοικίας τούς ενδιαφέρει όλους, είτε είναι ιδιοκτήτες και κατοικούν στο δικό τους σπίτι είτε είναι ενοικιαστές είτε ιδιοκτήτες που νοικιάζουν σε άλλους το σπίτι τους. Ο καθένας, σύμφωνα με τις επιθυμίες του ή τις υποχρεώσεις του, μπορεί να ασφαλίσει μόνο την οικοδομή, μόνο το περιεχόμενο ή και τα δύο.

Το «πακέτο» της ασφάλισης 

Τα σύγχρονα ασφαλιστήρια κατοικιών περιλαμβάνουν πληθώρα καλύψεων, που εξασφαλίζουν τον πελάτη από πολλούς και διαφορετικούς κινδύνους και όχι μόνο για τον κίνδυνο της φωτιάς. Συνήθως περιλαμβάνονται καλύψεις και για τους κινδύνους κλοπής, φυσικών φαινομένων, αστικής ευθύνης προς τρίτους, προσωπικών ατυχημάτων, νομικής προστασίας κ.λπ. Επιπλέον, αλύπτονται έξοδα που δημιουργούνται λόγω κάποιας ζημιάς, όπως είναι τα έξοδα μετεγκατάστασης, οι αμοιβές μηχανικών, τα έξοδα αποκομιδής των συντριμμάτων, η απώλεια ενοικίων και άλλα.

Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δώσουμε στο εξής: όταν αναφέρεται σε ένα ασφαλιστήριο ένας κίνδυνος, π.χ. φωτιά, δεν ασφαλίζουμε την περιουσία μας αόριστα έναντι του κινδύνου της φωτιάς, αλλά έναντι συγκεκριμένων αιτιών, που οδήγησαν στη φωτιά. Για παράδειγμα, μια φωτιά που κατέστρεψε το σπίτι μας, μπορεί να έχει προέλθει από πολλές διαφορετικές αιτίες, όπως: από βραχυκύκλωμα, από το τζάκι, από το εφαπτόμενο κτήριο, από κεραυνό, από τσιγάρο, από εμπρησμό, από σεισμό, από το διπλανό δάσος, από ξεχασμένη αναμμένη ηλεκτρική συσκευή, από έκρηξη, από τρομοκρατική ενέργεια κ.λπ. Συνεπώς, στον πίνακα των καλύψεων του ασφαλιστηρίου πρέπει να αναγράφονται αναλυτικά οι αιτίες αυτές και όχι αόριστα η κάλυψη της φωτιάς. Το ίδιο ισχύει για όλους τους υπόλοιπους κινδύνους που  περιλαμβάνει ένα ασφαλιστήριο, όπως η κλοπή, η πλημμύρα, τα ατυχήματα κ.λπ. Αυτό που πρέπει να γνωρίζουμε είναι για ποιες αιτίες - που οδηγούν στη ζημιά - έχουμε ασφαλισθεί.

Πρόσφατα, δημιουργήθηκαν από ασφαλιστικές εταιρείες και προωθούνται στην ελληνική αγορά από σοβαρές εταιρείες συμβόλαια «κατά παντός κινδύνου», στα οποία ανατρέπεται η λογική της αναλυτικής περιγραφής των καλυπτομένων κινδύνων και καλύπτεται οποιοσδήποτε κίνδυνος ή αιτία ζημιάς που δεν περιλαμβάνεται στις εξαιρέσεις του συμβολαίου. Τα σύγχρονα αυτά συμβόλαια εξασφαλίζουν πληρέστερα τον πελάτη, αλλά πρέπει να βεβαιωθεί ότι πράγματι πρόκειται για «κατά παντός κινδύνου» συμβόλαιο.

Προσοχή στις αξίες
Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται να δοθεί στην αξία στην οποία θα ασφαλίσουμε την οικοδομή μιας κατοικίας. Ο λόγος είναι ότι πολλές φορές το ασφαλίζουμε σε μικρή αξία και, σε περίπτωση ζημιάς, αντιμετωπίζουμε πολλά προβλήματα, ενώ άλλες φορές το ασφαλίζουμε σε πολύ μεγαλύτερες αξίες και πληρώνουμε ασφάλιστρα χωρίς να χρειάζεται.

Ο σωστός και σύγχρονος τρόπος για να υπολογίσουμε την αξία στην οποία πρέπει να ασφαλίσουμε την οικοδομή του σπιτιού μας, είναι με βάση τη σημερινή κατασκευαστική του αξία, δηλαδή τη σημερινή πραγματική αξία που απαιτείται για την αποκατάσταση των ζημιών ή για την ανοικοδόμηση του κτηρίου. Είναι λάθος να ασφαλίζουμε το σπίτι μας στην εμπορική ή στην αντικειμενική του αξία. Και στις δύο αυτές περιπτώσεις περιλαμβάνονται ποσά που δεν πρέπει να ασφαλίζονται, γιατί δεν «χάνονται» αν συμβεί ζημιά, ακόμα και αν συμβεί ολική καταστροφή, όπως είναι η συμμετοχή στο οικόπεδο, η περιοχή που βρίσκεται το σπίτι, ο όροφος, ο προσανατολισμός του και άλλα χαρακτηριστικά που πιθανώς αυξάνουν την εμπορική του αξία.

Με βάση στοιχεία της αγοράς, το ποσό για το οποίο πρέπει να ασφαλίζουμε την οικοδομή μιας κατοικίας σήμερα (ανάλογα με το είδος της κατασκευής, απλής, πολυτελούς κ.λπ.) κυμαίνεται, ανά τετραγωνικό μέτρο:

- για τις μονοκατοικίες από 1.500 μέχρι 2.200 ευρώ,
- για τα διαμερίσματα από 1.000 μέχρι 1.600 ευρώ
- για τους βοηθητικούς χώρους από 500 μέχρι 800 ευρώ.

Αντίστοιχα, τα αντικείμενα της οικοσκευής ασφαλίζονται και αυτά σε «αξία καινούργιου», δηλαδή στην αξία που απαιτείται ώστε: 

- αν καταστραφούν να αντικατασταθούν με ένα πανομοιότυπο ή, αν δεν υπάρχει στην αγορά, με ένα παρόμοιο καινούργιο
- αν υποστούν μερική ζημιά, να επισκευασθούν.

Οι ασφαλιστικές εταιρείες έχουν υπολογίσει ότι το ελάχιστο κεφάλαιο οικοσκευής ανά τετραγωνικό μέτρο είναι περίπου 350 ευρώ και συνεπώς δεν δέχονται ασφάλιση λιγότερο από το ποσό αυτό, ο πελάτης όμως έχει κάθε δικαίωμα να προσδιορίσει την αξία της οικοσκευής του σε μεγαλύτερα ποσά. Αν όμως, το κεφάλαιο της οικοσκευής είναι πολύ μεγάλο ή αν δηλωθούν έργα τέχνης ή συλλογές ή αντίκες μεγάλης αξίας, οι ασφαλιστικές εταιρείες έχουν δικαίωμα να ζητήσουν περισσότερα στοιχεία ή να στείλουν πραγματογνώμονα για την εκτίμηση της οικοσκευής.

Τιμολόγηση συμβολαίου

Τα ασφάλιστρα ενός ασφαλιστηρίου κατοικίας μπορεί να διαφέρουν, ανάλογα με μια σειρά παραμέτρων που τα επηρεάζουν, όπως είναι:

- το είδος κατασκευής του κτηρίου και ειδικότερα της στέγης
- η χρήση της κατοικίας (μόνιμη, εξοχική κ.λπ.)
- τα μέτρα προστασίας (ύπαρξη ή όχι συναγερμού, πυρασφάλειας κ.λπ.)
- η περιοχή που βρίσκεται (εντός πόλης ή οικισμού, στην εξοχή, γειτονικοί κίνδυνοι κ.λπ.)
- οι κίνδυνοι που καλύπτονται και τα ασφαλιζόμενα κεφάλαια
- οι απαλλαγές που προβλέπονται κ.λπ.
Πολλές εταιρείες προσφέρουν εκπτώσεις σε πελάτες που έχουν και άλλα ασφαλιστήρια συμβόλαια σε άλλους κλάδους ασφάλισης (ζωής, οχημάτων κ.λπ.) ή σε πελάτες που δεν έχουν παρουσιάσει ζημιές τα προηγούμενα χρόνια.

Απαλλαγές από ασφαλιστική κάλυψη
Κάθε πρόγραμμα ασφάλισης κατοικίας περιλαμβάνει ειδικό όρο περί απαλλαγών. Οι απαλλαγές αυτές, συνήθως, δεν είναι ίδιες για όλες τις ζημιές που τυχόν συμβούν, αλλά μπορεί να διαφέρουν μεταξύ τους ανάλογα:

- με το ασφαλισμένο περιουσιακό στοιχείο (κτήριο, οικοσκευή, αντικείμενα ιδιαίτερης αξίας, ηλεκτρικές ή υδραυλικές εγκαταστάσεις, αντικείμενα στον εξωτερικό χώρο κ.λπ.)
- με το είδος της ζημιάς που έγινε (π.χ. φωτιά, κλοπή, θραύση, κατάρρευση, είσοδος νερών κ.λπ.)
- με την αιτία της ζημιάς (π.χ. φωτιά από βραχυκύκλωμα ή φωτιά λόγω σεισμού, κλοπή μετά από διάρρηξη, θραύση σωληνώσεων ύδρευσης κ.λπ.)

Οι απαλλαγές αυτές εμφανίζονται συνήθως:

- είτε ως απόλυτα μεγέθη (π.χ. 1.000 ευρώ), που σημαίνει ότι τα πρώτα 1.000 ευρώ της ζημιάς τα επιβαρύνεται ο πελάτης και τα υπόλοιπα, μέχρι το ανώτατο ύψος του ασφαλισμένου κεφαλαίου, η ασφαλιστική εταιρεία
- είτε ως ποσοστά (π.χ. 10%), που σημαίνει ότι, στο σύνολο των εξόδων που πραγματοποιούνται για την αποκατάσταση της ζημιάς, ο πελάτης συμμετέχει κατά 10% και το υπόλοιπο 90% και μέχρι το ανώτατο ύψος του ασφαλισμένου κεφαλαίου το επιβαρύνεται η ασφαλιστική εταιρεία
- είτε ως συνδυασμός (π.χ. ποσοστό 10% με ελάχιστο ποσό τα 600 ευρώ), που σημαίνει ότι ο πελάτης επιβαρύνεται το 10% της ζημιάς, αλλά αν αυτό είναι λιγότερο από τα 600 ευρώ, τότε επιβαρύνεται τα πρώτα 600 ευρώ. 

Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στο αν το ποσοστό της απαλλαγής υπολογίζεται επί του ασφαλισμένου κεφαλαίου ή επί του ύψους της ζημιάς, γιατί προκύπτουν τελείως διαφορετικά ποσά απαλλαγών. Συνήθως, οι απαλλαγές υπολογίζονται επί του ύψους της ζημιάς, εκτός από τις ζημιές που οφείλονται στον κίνδυνο του σεισμού, που υπολογίζονται επί των ασφαλισμένων κεφαλαίων. Προϋποθέσεις ασφάλισης και εξαιρέσεις Η κάθε κατοικία αποτελεί έναν ξεχωριστό κίνδυνο και συνεπώς πρέπει να ικανοποιεί κάποιες προϋποθέσεις για την ασφάλισή της, όπως είναι το είδος και το έτος της κατασκευής, η περιοχή όπου βρίσκεται και τα μέτρα προστασίας, που αποτελούν στοιχεία, με βάση τα οποία, θα αποδεχθεί η ασφαλιστική εταιρεία την ασφάλισή της ή όχι.

Οι προϋποθέσεις μπορεί να διαφοροποιούνται ανάλογα με τον κάθε καλυπτόμενο κίνδυνο. Για παράδειγμα, να γίνεται αποδεκτή η ασφάλιση μιας κατοικίας για τους κινδύνους φωτιάς και κλοπής, αλλά όχι για τον κίνδυνο του σεισμού λόγω  κατασκευής του κτηρίου προ του 1960 ή να γίνεται αποδεκτή η ασφάλιση μιας κατοικίας για τους κινδύνους φωτιάς και σεισμού, αλλά όχι για τον κίνδυνο της κλοπής λόγω ανυπαρξίας οποιουδήποτε μέτρου προστασίας.

Επίσης, σε κάθε ασφαλιστήριο συμβόλαιο περιλαμβάνονται, στους γενικούς και ειδικούς όρους, εξαιρέσεις τις οποίες πρέπει να γνωρίζει ο πελάτης. Οι εξαιρέσεις αυτές μπορεί να είναι γενικές και να αφορούν στο σύνολο των καλυπτομένων κινδύνων (π.χ. εξαίρεση οποιασδήποτε κάλυψης σε περίοδο πολέμου) ή ειδικές, δηλαδή να αφορούν στην κάθε ξεχωριστή κάλυψη (π.χ. εξαίρεση της κάλυψης των ζημιών που προκαλούνται από θραύση των σωληνώσεων, αν η υδραυλική εγκατάσταση είναι άνω των 30 χρόνων).

Για τους λόγους αυτούς θα πρέπει να ζητάμε αναλυτικά τις εξαιρέσεις κατά την προσφορά που λαμβάνουμε ή, σε κάθε περίπτωση, να τις διαβάζουμε προσεκτικά όταν παραλαμβάνουμε το ασφαλιστήριο συμβόλαιο, ώστε να μη βρεθούμε προ εκπλήξεως την ώρα της ζημιάς.

Όπως σε κάθε ασφάλιση, ο καταναλωτής που ενδιαφέρεται να ασφαλίσει την κατοικία του, είτε μόνο το κτήριο είτε την οικοσκευή, είτε και τα δύο, θα πρέπει να απευθύνεται σε πιστοποιημένους επαγγελματίες ασφαλιστικούς διαμεσολαβητές, όπως είναι οι Πράκτορες, οι Μεσίτες, οι Ασφαλιστικοί Σύμβουλοι κ.λπ. και όχι σε «φίλους» και «γνωστούς» που ευκαιριακά άκουσαν κάτι ή βρήκαν ένα «φθηνό ασφάλιστρο». Συνήθως, όσοι δεν εμπιστεύονται τους επαγγελματίες, αργά ή γρήγορα, το μετανιώνουν.

Πηγή: εφημερίδα ασφαλίζομαι